موانع به کار گیری روش های فعال تدریس

موانع به کار گیری روش های فعال تدریس    

 پژوهشگر:سید شهرام اسدی

http://www.danayan.ir

با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق، مشکلات به کارگیری روش‌های فعال تدریس توسط معلمان دوره ابتدایی شهرستان شهرضا بررسی شد. به عبارت دیگر مشکلات به کارگیری روش‌های فعال تدریس در چهار سطح: مشکلات مربوط به یاددهنده، مشکلات مربوط به یادگیرنده، مشکلات مربوط به برنامه‌ریز و مشکلات مربوط به کلاس درس به عنوان متغیر مورد بررسی قرار گرفت.

در این پژوهش از روش توصیفی از نوع پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری را کلیه کلاس‌های دوره ابتدایی شهرستان شهرضا در پایه‌های مختلف در سال تحصیلی 84-83 همراه با آموزگاران کلاس‌ها و مدیران مدارس تشکیل می‌دهند. 20 درصد کلاس‌های تشکیل دهنده جامعه آماری نیز (105 کلاس) همراه با آموزگار هر کلاس و مدیران مدارس حجم نمونه آماری را تشکیل که با روش‌های نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم و تصادفی ساده انتخاب شدند.

اهداف تعلیم و تربیت می رسند . در این روش ها یکی از شرایط لازم برای اهداف تعلیم و تربیت و دستیابی به آن ، نقشی است که در جریان یادگیری به عهده شاگرد گذاشته می شود به عبارت دیگر یادگیری وقتی صورت می گیرد که دانش آموز خود به یادگیری اقدام کند (جویس و همکاران ، 2000 ، ترجمه بهرنگی ، 1381) .

نتایج یک تحقیق با عنوان بررسی موانع بهره گیری از کتب روش ها و فنون تدریس از دیدگاه معلمان تهران نشان می دهد ، عدم آگاهی آموزگاران و مدیران از مفهوم واقعی روش ها و فنون تدریس و اهمیت ندادن و توجه نداشتن به تحقق اهداف آموزشی ، کمبودهای مالی معلمان و فقدان نظارت و راهنمایی متناسب در مدرسه و عدم ارزشیابی مطلوب ، عوامل عدم بهره گیری از روش ها و فنون تدریس شده است ( رعیت رستمی ، 1376) .

نتایج تحقیق سفیدگر (1380) با عنوان عوامل مؤثر در بهبود کیفیت تدریس و استفاده معلمان از روش‌های فعال در مدارس راهنمایی شهرستان نائین نشان داد استفاده از وسایل آموزشی ، استفاده از آزمایشگاه ، شرکت در کلاسهای ضمن خدمت ، تخصصی شدن رشته تدریس دبیران ، تعیین اهداف تدریس و ارزشیابی موجب استفاده بهتر از روشهای فعال تدریس می‌گردد .

نتایج تحقیق فقیهی (1379) نشان می‌دهد کلاس معلمانی که با روش یادگیری مشارکتی و فعال تدریس اداره می‌شوند ، موفق‌تر از کلاسهایی است که معلمان ، دانش آموزان را با روش سنتی آموزش می‌دهند و این تفاوت قابل توجه و معنی‌دار است .

روش‌های تدریس از زوایای گوناگون قابل طبقه بندی می باشد که مهمترین آن ها عبارتند از : روش های تاریخی و روش های جدید که در این تحقیق روش های جدید مد نظر می باشد . از نظر دیگر نیز روش های تدریس به روش های فعال و دو سویه ، روش های مشارکتی و روش های غیر فعال و یک سویه تقسیم می گردد (فضلی خانی،1382) .

با توجه به اهمیت استفاده از روش های آموزش فعال متأسفانه امروزه اغلب تلاش های آموزش در گرو تقویت حافظه و یادسپاری است که بدون نفی اهمیت آن ، باید خاطر نشان ساخت که این تنها به یکی از ابعاد آموزش و پرورش توجه دارد . آموزش و پرورش باید در جهتی صورت گیرد که حصول به اهداف آن از جمله رشد جسمی ، ذهنی ، هنری ، عاطفی ، اجتماعی ، معنوی ، روحی ، پرورش استعدادها ، قابلیت های فردی ، شغلی ، تحصیلی و ... دانش آموزان را تسهیل کند .با توجه به این که روش های فعال تدریس دسترسی به این اهداف را تسهیل می کند ، ولی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد . لازم به توضیح است از میان انواع روش‌های فعال تدریس، مشکلات بکارگیری روش‌های فعال استقرایی ، بدیعه‌پردازی ، دریافت مفهوم ،‌ایفای نقش و یاران در یادگیری در این تحقیق بعنوان متغیر بررسی می‌شود.

بنابراین با توجه به اهمیت موضوع ، سؤال اساسی این است که چه مشکلاتی جهت استفاده معلمان دوره ابتدایی از روش های فعال تدریس استقرایی، بدیعه‌پردازی ، دریافت مفهوم ،‌ایفای نقش و یاران در یادگیری در شهرستان شهرضا وجود دارد .به عبارت دیگر در این تحقیق مشکلات به کارگیری روش‌های فعال تدریس در چهار سطح : 1)مشکلات مربوط به یاددهنده 2) مشکلات مربوط به یادگیرنده 3) مشکلات مربوط به برنامه ریز 4) مشکلات مربوط به کلاس درس به عنوان متغیر مورد بررسی قرار می گیرد . در سطح اول مشکلات مربوط به عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش های آموزش فعال ، مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزشی مرتبط با محتوا ، مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزش ، مسائل مربوط به ارزیابی دانش‌آموزان ، عدم استفاده از طراحی آموزشی ، در سطح دوم مسائل مربوط به تعامل دانش آموزان با یکدیگر ، ویژگی های گروه سنی و سطوح متفاوت مهارت آنان ، در سطح سوم حجم زیاد کتب درسی ، کمبود وقت و فقدان نظارت و راهنمایی و در سطح چهارم مشکلات مربوط به کمبود منابع و مواد آموزشی ، چیدمان نامناسب کلاس و تعداد دانش آموزان مورد بررسی قرار می گیرد

اهداف پژوهـش

هدف کلی :

اهداف جزئی

سؤال‌های پژوهش

روش های فعال تدریس در این تحقیق به عنوان متغیر در نظر گرفته شده است و محقق با توجه به اهمیت موضوع، مشکلات به کارگیری این روش ها را در چهار سطح : الف ـمشکلات مربوط به یاددهنده ب ـ مشکلات مربوط به یادگیرنده ج ـ مشکلات مربوط به برنامه ریز دـ مشکلات مربوط به کلاس درس مورد بررسی قرار می دهد .

مشکلات مربوط به یاد دهنده در بکارگیری روشهای فعال تدریس استقرایی ، ایفای نقش ، دریافت مفهوم ، یاران در یادگیری و بدیعه‌پردازی

به چه میزان عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش های آموزش فعال مانع به کارگیری این روش‌ها می‌شود ؟

به چه میزان مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مرتبط با محتوا موجب عدم به کارگیری روش های فعال تدریس می شود ؟

به چه میزان مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی موجب عدم به کارگیری روش های فعال تدریس می شود ؟

به چه میزان مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش آموزان موجب عدم به کارگیری روش های فعال تدریس می‌شود ؟

به چه میزان عدم استفاده از طراحی آموزشی مانع به کارگیری روش های فعال تدریس می شود؟

مشکلات مربوط به یادگیرنده

مشکلات مربوط به برنامه ریز

10-به چه میزان کمبود وقت مانع استفاده از روش های فعال تدریس می شود ؟

11-به چه میزان فقدان نظارت و راهنمایی مناسب در مدرسه مانع استفاده از روش‌های فعال تدریس می شود ؟

به چه میزان حجم زیاد کتب درسی مانع استفاده از روش های فعال تدریس می شود ؟

مشکلات مربـوط به کلاس درس

12- به چه میزان کمبود منابع و مواد آموزشی مانع به کارگیری روش های فعال تدریس می‌شود؟

13- به چه میــزان چیــدمان کلاس درس مــانع به کارگیـــری روش های فعـــال تدریس می‌شود؟

14- به چه میزان تعداد دانش آموزان کلاس مانع به کارگیری روش های فعال تدریس می‌شود؟

15- آیا بین دیدگاه معلمان از نظر جنسیت ، مدرک تحصیلی ، پایه تدریس، سنوات خدمت و محل خدمت (شهر ـ روستا ) در خصوص مشکلات به کارگیری روش‌های فعال تدریس در سطوح مشکلات مربوط به یاددهنده و مشکلات مربوط به یادگیرنده تفاوت وجود دارد ؟

روش پژوهـش

با توجه به موضوع تحقیق و اهداف در نظر گرفته برای آن روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی می‌باشد.

جامعه آماری ، نمونه و روش نمونه‌گیری

جامعه آماری این تحقیق به دو دسته تقسیم می‌شود:

الف- جامعـه آماری اصلی:

کلیه کلاس‌های درس دوره ابتدایی شهرستان شهرضا در پایه‌های مختلف در سال تحصیلی 84-83 جامعه آماری اصلی تحقیق را تشکیل می‌دهند. جامعه آماری اصلی تعداد 522 کلاس درس می‌باشد. لازم به توضیح است این تعداد کلاس در 100 آموزشگاه ابتدایی قرار گرفته‌اند.

ب- جامعه آماری تبعی:

آموزگاران کلاس‌ها و مدیران مدارس جامعه اصلی، تشکیل دهنده جامعه آماری تبعی می‌باشند. به عبارت دیگر 485 نفر معلم و 100 نفر مدیر و مدیر آموزگار حجم جامعه آماری تبعی را تشکیل می‌دهند.

برای تعیین حجم نمونه آماری اصلی با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم، 20 درصد کلاس‌های تشکیل دهنده جامعه آماری اصلی (براساس نظر شورای محترم تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان) به تفکیک پایه و جنس به صورت تصادفی ساده انتخاب گردید. معلمان کلاس‌ها و مدیران مدارس نمونه آماری اصلی حجم نمونه آماری تبعی را تشکیل می‌دهند.به عبارت دیگر 105 کلاس درس نمونه آماری این تحقیق می‌باشد. 105 کلاس درس مورد مشاهده و تکمیل چک لیست قرار گرفته و پرسشنامه توسط آموزگاران این کلاس‌ها تکمیل و مورد مصاحبه قرار ‌گرفتند. (105 نفر آموزگار). همچنین مدیران مدارس کلاس‌های فوق نیز پرسشنامه آموزگاران را تکمیل ‌نمودند. (50 نفرمدیر در 50 واحد آموزشی) .

ابزارهای انـدازه‌گیری

در این پژوهش روش جمع‌آوری داده‌ها به صورت میدانی می‌باشد. در روش میدانی از مشاهده مستقیم، پرسشنامه و مصاحبه نیمه هدایت شده استفاده گردید. به عبارت دیگر برای دستیابی به مشکلاتی که معلمان جهت استفاده از روش‌های فعال تدریس دارند (مشکلات مربوط به یاددهنده ، مشکلات مربوط به یادگیرنده ، مشکلات مربوط به برنامه ریز ، مشکلات مربوط به کلاس درس ) از مشاهده، پرسشنامه محقق ساخته و مصـــاحبه نیمه‌هدایت شده استفاده شد.

جهت بررسی مشکلات مربوط به یاددهنده و مشکلات مربوط به یادگیرنده در استفاده از روش‌های فعال، پرسشنامه بین معلمان و مدیران نمونه آماری توزیع گردید. پرسشنامه از نوع بی‌نام و سوالات آن از نوع بسته پاسخ می‌باشد که براساس مقیاس پنج درجه‌ای لیکرت تنظیم گردید و شامل پنج طیف بسیار زیاد، زیاد، تاحدودی، کم و بسیار کم است.در صفحه اول پرسشنامه هدف از تحقیق و ارسال پرسشنامه ارائه گردید و در ادامه ابتدا سوالات عمومی شامل جنسیت، مدرک تحصیلی، سنوات تدریس، پایه تدریس و محل خدمت مطرح و سپس 47 سوال مربوط به مشکلات به کارگیری روش‌های فعال تدریس از نظر عدم آشنایی، دانش محتوا، انتخاب اهداف آموزشی، ارزیابی یادگیری، طراحی آموزشی، تعامل دانش‌آموزان، ویژگی‌های سنی و سطوح متفاوت مهارت دانش‌آموزان بیان گردید. جهت بررسی مشکلات مربوط به برنامه‌ریز و مشکلات مربوط به کلاس درس نیز از روش مشاهده کلاس درس و تکمیل چک لیست مربوط استفاده گردید. سوالات مصاحبه به صورت نیمه هدایت شده تنظیم و فقط از معلمان نمونه آماری پرسیده شد.

روایی و پایایی ابزارهای انـدازه‌گیری

برای تعیین روایی سوالات پرسشنامه، ابتدا متون تخصصی مطالعه و سپس از نظرات صاحب‌نظران، مدرسین و کارشناسان روش‌های فعال تدریس استفاده گردید. در این تحقیق چون سوالات پرسشنامه معرف مشکلات به کارگیری روش‌های فعال تدریس در بین معلمان دوره ابتدایی می‌باشد و محقق قصد اندازه‌گیری آن‌ها را دارد، پرسشنامه دارای روایی محتوایی می‌باشد. لازم به توضیح است در تهیه سوالات مصاحبه و چک لیست مشاهده نیز از نظرات مدرسان و کارشناسان استفاده شد. به عبارت دیگر سؤالات پرسشنامه ، مصاحبه و چک‌لیست مورد تأئید صاحب‌نظران قرار گرفت. اعتبار پرسشنامه براساس ضریب آلفای کرانباخ برآورد گردید. این ضریب برابر است با 87/0 که در سطح 1%= معنی‌دار می‌باشد و نشان می‌دهد پرسشنامه از اعتبار بالایی برخوردار می‌باشد.

جهت افزایش اعتبار چک لیست مشاهده کلاس درس نیز با تکرار مشاهده توسط همان مشاهده کننده (2 مرتبه توسط معلمان راهنما) نتایج یکسانی بدست آمد. در این روش فهرستی از رفتارهای مورد نظر و مشکلاتی که مانع به کارگیری روش‌های فعال تدریس می‌شود براساس نظر متخصصان تنظیم گردید و افراد مشاهده کننده با مشاهده هر مورد براساس چهار طیف اصلاً، کم، تاحدودی و زیاد، به تکمیل چک لیست اقدام نمودند.

یافته‌های پژوهش

جدول شماره 1 : مقایسه میانگین نمره‌های مشکلات مربوط به یاددهنده و مشکلات مربوط به یادگیرنده با میانگین فرضی 3( سؤالهای اول تا هشتم پژوهش )

t	Se	S		سوالهای اول تا هشتم پژوهش
95/6	057/0	721/0	40/3	عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روشهای آموزش فعال
01/8	059/0	741/0	47/3	مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مرتبط با محتوا
92/7	065/0	815/0	51/3	مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی
51/24	043/0	540/0	06/4	مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش آموزان
68/21	044/0	551/0	96/3	عدم استفاده از طراحی آموزشی
34/9	055/0	693/0	52/3	مسایل مربوط به تعامل دانش‌آموزان با یکدیگر
05/14	042/	522/0	59/3	ویژگی های گروه سنی دانش آموزان
71/10	047/0	595/0	51/3	سطوح متفاوت مهارت دانش آموزان

با توجه به اینکه t مشاهده شده از مقدار بحرانی جدول در سطح خطای 01/ 0 بزرگتر می‌باشد ، بنابراین مشکلات مربوط به یادهنده «عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش‌های آموزش فعال ، مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مرتبط با محتوا ، مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی و مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری » و مشکلات مربوط به یاددهنده « عدم استفاده از طراحی آموزشی ، مسائل مربوط به تعامل دانش‌آموزان با یکدیگر ، ویژگیهای گروه سنی دانش‌آموزان و سطوح متفاوت مهارت آنها » بیش از سطح متوسط موجب عدم بکارگیری روشهای فعال تدریس می‌شود .

جدول شماره2 :مقایسه میانگین نمره نظرات معلمان و مدیران در خصوص مشکلات مربوط

به یاددهنده و مشکلات مربوط به یادگیرنده

P	t	مدیران		معلمان				عنـوان		سوال
		S		S
001/0	44/3	778/0	10/3	650/0	54/3		عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روشهای آموزش فعال		1
051/0	96/1	716/0	64/3	743/0	39/3		مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مرتبط با محتوا		2
010/0	63/2	661/0	29/3	816/0	62/3		مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی		3
136/0	49/1	590/0	97/3	512/0	11/4		مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش آموزان		4
000/0	12/4	513/0	70/3	530/0	08/4		عدم استفاده از طراحی آموزشی		5
000/0	04/7	659/0	02/3	577/0	75/3		مسائل مربوط به تعامل دانش‌آموزان با یکدیگر		6
308/0	02/1	391/0	64/3	574/0	59/3		ویژگیهای گروه سنی دانش آموزان		7
976/0	03/0	592/0	51/3	600/0	51/3		سطوح متفاوت مهارت دانش آموزان		8

با توجه به اینکه t مشاهده شده در خصوص سوالهای اول «عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روشهای آموزش فعال» ،سوم«مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی» ، پنجم«عدم استفاده از طراحی آموزشی»و ششم«مسائل مربوط به تعامل دانش‌آموزان با یکدیگر»در سطح  معنا دار بوده است،بنابراین بین نظرات معلمان و مدیران تفاوت وجود دارد.به عبارت دیگر معلمان،مسائل فوق رابا میانگین بالاتر نسبت به مدیران ارزیابی کرده اند.

سوال نهم:به چه میزان حجم زیاد کتب درسی مانع استفاده از روشهای فعال تدریس می‌شود؟

جدول شماره3 :توزیع فراوانی و درصد چک لیست پاسخ سوالات مربوط به حجم زیاد کتب درسی

میانگین	زیاد	تا حدودی	کم	اصلاً		سوال	ردیف
90/1	29 6/27	45 9/42	23 9/21	8 6/7	فراوانی درصد	معلم نقش مجری و ارائه دهنده محتوا است نه نقش تعیین محتوا	1
74/1	18 1/17	52 5/49	25 8/23	10 5/9	فراوانی درصد	حجم مطلب آموزشی زیاد است	2
22/2	45 9/42	43 41	13 4/12	4 8/3	فراوانی درصد	درس دارای اهداف متعدد می‌باشد	3
75/1	11 5/10	57 3/54	37 2/35		فراوانی درصد	فعالیتها و تکالیف درس زیاد است	4
24/1	5 8/4	28 7/26	60 1/57	12 4/11	فراوانی درصد	محتوای درس پیچیده است	5
27/2	36 3/34	62 59	7 7/6		فراوانی درصد	محتوای درس تأکید بر حافظه است	6
21/1		35 3/33	58 2/55	12 4/11	فراوانی درصد	محتوای درس جهت تدریس فعال مناسب است

درصد درس ها دارای اهداف متعدد می‌باشد.محتوای درس به میزان 3/34 درصد در سطح زیاد بر حافظه تأکید داشته و به میزان 6/27 درصد در سطح زیاد معلم نقش مجری و ارائه دهنده محتوا را به عهده داشته است.به میزان 1/17 درصد حجم مطلب آموزشی در سطح زیاد،همچنین به میزان 5/10 درصد در سطح زیاد فعالیتها و تکالیف درس زیاد بوده است.متوسط نمره گزینه‌ها نیز بین 21/1 تا 27/2 در نوسان بوده است.

سوال دهم:به چه میزان کمبود وقت مانع استفاده از روش‌های فعال تدریس می‌شود؟

جدول شماره 4:توزیع فراوانی و درصد چک لیست پاسخ سوالات مربوط به کمبود وقت

میانگین	زیاد	تا حدودی	کم	اصلاً		سوال	ردیف
57/0			60 1/57	45 9/42	فراوانی درصد	زمان برای تدریس مفهوم کافی است	8
86/0	6 7/5	7 7/6	57 3/54	35 3/33	فراوانی درصد	زمان مربوط به تمام مراحل تدریس رعایت می‌شود	9
1	9 6/8	17 2/16	45 9/42	34 4/32	فراوانی درصد	فرصت برای انجام تمرین و تکالیف وجود دارد	10

نتایج جدول نشان می‌دهد فرصت برای انجام تمرین و تکالیف در سطح زیاد به میزان 6/8درصد می‌باشد.همچنین زمان مربوط به تمام مراحل تدریس به میزان 7/5درصد در سطح زیاد رعایت شده است.متوسط نمره گزینه ها بین57/0تا1 در نوسان بوده است و نشان دهنده کمبود وقت جهت تدریس مطالب آموزشی به شیوه فعال می‌باشند.

سوال یازدهم:به چه میزان فقدان نظارت و راهنمایی مناسب در مدرسه مانع استفاده از روشهای فعال تدریس می‌شود؟

جدول شماره5:توزیع فراوانی و درصد چک لیست پاسخ سوالات مربوط به فقدان نظارت و راهنمایی

میانگین	زیاد	تا حدودی	کم	اصلاً		سوال	ردیف
32/1	16 2/15	27 7/25	37 2/35	25 8/23	فراوانی درصد	بر روند تدریس معلم توسط مدیر نظارت می‌شود	11
80/0	3 9/2	8 6/7	59 2/56	35 3/33	فراوانی درصد	مدیر دارای دفتر بازدید از کلاس می‌باشد	12
84/0	5 8/4	14 3/13	46 8/43	40 1/38	فراوانی درصد	فرم مربوط به بازدید از کلاس در انتهای دفتر کلاسی تکمیل شده است	13
16/1	12 4/11	18 1/17	50 6/47	25 8/23	فراوانی درصد	کلاس تاکنون توسط معلم راهنما بازدید شده است	14
27/1	7 7/6	39 1/37	35 3/33	24 9/22	فراوانی درصد	کلاس تاکنون توسط سر گروههای آموزشی مورد بازدید قرار گرفته است	15

نتایج جدول نشان می‌دهد بر روند تدریس معلم در سطح زیاد به میزان 2/15 درصد توسط مدیر نظارت می‌شود.4/11درصد کلاسها در سطح زیاد توسط معلم راهنما بازدید شده است.7/6درصد کلاسها در سطح زیاد توسط سر گروههای آموزشی مورد بازدید قرار گرفته است.9/2 درصد مدیران در سطح زیاد دارای دفتر بازدید و 8/4 درصد آنان در سطح زیاد فرم مربوط به بازدید از کلاس را در انتهای دفاتر کلاسی تکمیل کرده اند.متوسط نمره گزینه ها بین 8/0 تا 32/1 در نوسان بوده و نشان دهنده فقدان نظارت و راهنمایی مناسب در مدارس جهت به کارگیری روش های فعال تدریس می‌باشد.

سوال دوازدهم:به چه میزان کمبود منابع و مواد آموزشی مانع به کارگیری روشهای فعال تدریس می‌شود؟

جدول شماره6 توزیع فراوانی و درصد چک لیست پاسخ سوالات مربوط به کمبود منابع و مواد آموزشی

میانگین	زیاد	تا حدودی	کم	اصلاً		سوال	ردیف
89/0	6 7/5	23 9/21	30 6/28	46 8/43	فراوانی درصد	امکانات و تجهیزات آموزشی در واحد آموزشی موجود است	16
66/0	6 7/5	12 4/11	28 7/26	59 2/56	فراوانی درصد	وسائل آموزشی جهت تدریس فعال مناسب است	17
04/1	13 4/12	19 1/18	33 4/31	40 1/38	فراوانی درصد	وسائل دست ساز در کلاس درس موجود است	18
34/1	8 6/7	31 5/29	55 4/52	11 5/10	فراوانی درصد	کتب روش های تدریس فعال در مدرسه موجود است	19
03/1	15 3/14	22 21	20 19	48 7/45	فراوانی درصد	کلاس درس دارای کتابخانه کلاسی است	20

نتایج جدول نشان می‌دهد کلاسهای درس در سطح زیاد به میزان 3/14درصد دارای کتابخانه کلاسی می‌باشند.وسائل دست ساز در سطح زیاد به میزان 4/12 درصد در کلاسهای درس وجود داشته،همچنین به میزان 6/7درصد در سطح زیاد کتب روشهای تدریس فعال در مدارس موجود بوده است .امکانات و تجهیزات آموزشی در مدارس و مناسب بودن آنها جهت تدریس فعال نیز در سطح زیاد به میزان 7/5 درصد می‌باشد.متوسط نمره گزینه ها بین 66/0 تا 34/1 در نوسان بوده و نشان دهنده کمبود منابع و مواد آموزشی جهت به کارگیری روشهای فعال تدریس می‌باشد.

سوال سیزدهم:به چه میزان چیدمان کلاس درس مانع به کارگیری روش های فعال تدریس می‌‌شود؟

جدول شماره7 : توزیع فراوانی و درصدچک لیست پاسخ سوالات مربوط به چیدمان کلاس درس

میانگین	زیاد	تا حدودی	کم	اصلاً		سوال	ردیف
83/0	7 7/6	16 2/15	35 3/33	47 8/44	فراوانی درصد	سازماندهی فضای فیزیکی کلاس مناسب است.	21
61/0	5 8/4	15 3/14	20 19	65 9/61	فراوانی درصد	نوع چینش میز و نیمکت (صندلی)مناسب است.	22
95/0	7 7/6	17 2/16	38 2/36	43 41	فراوانی درصد	عبور و مرور به آسانی در کلاس درس صورت می‌گیرد.	23
88/0	14 3/13	24 9/22	41 39	26 8/24	فراوانی درصد	طریقه نشستن دانش‌آموزان نظم و ترتیب خاصی دارد.	24
24/1	30 6/28	40 1/38	20 19	15 3/14	فراوانی درصد	دانش‌آموزان در کلاس گروهبندی شده اند.	25
40 80	خیر		10 20	بلی	فراوانی درصد	واحد آموزشی دو نوبته است (نوبت دوم مدرسه راهنمایی است).

نتایج جدول نشان می‌دهد در سطح زیاد دانش‌آموزان به میزان 6/28 درصد گروهبندی شده اند.طریقه نشستن آنها در سطح زیاد به میزان 3/13 درصد دارای نظم و ترتیب خاصی می‌باشد.همچنین در سطح زیاد سازماندهی فضای فیزیکی و آسانی عبور و مرور در کلاس درس به میزان 7/6 درصد بوده است.8/4 درصد در سطح زیاد چینش میز و نیمکت مناسب می‌باشد.متوسط نمره گزینه ها بین 61/0 تا 24/1 در نوسان بوده است و نشان می‌دهد چیدمان کلاس مانع به کارگیری روشهای فعال تدریس شده است.

سوال چهاردهم:به چه میزان تعداد دانش‌آموزان کلاس مانع به کارگیری روشهای فعال تدریس می‌شود؟

جدول شماره 8 : توزیع فراوانی و درصد چک لیست مربوط به تراکم کلاس

بالاتر از 21 نفر	بین 16تا 20 نفر	بین 11 تا 15 نفر	کمتر از 10 نفر	تراکم
30	40	20	15	فراوانی
6/28	1/38	19	3/14	درصد

با توجه به تراکم مصوب منطقه شهرضا(21نفر در هر پایه)تراکم6/28 درصد از کلاسها نمونه آماری بالاتر از تراکم منطقه بوده است.بنابراین تراکم 30 کلاس جهت به کارگیری روشهای فعال تدریس نامناسب بوده است.

جدول شماره 9:توزیع فراوانی و درصد چک لیست مربوط به وجود دانش‌آموزان مرزی(فراگیر)در کلاس درس

4نفر و بیشتر	3نفر	2نفر	1 نفر	اصلا	دانش آموز فرا گیر
5	35	54	11		فراوانی
8/4	3/33	4/51	5/10		درصد

بر اساس نتایج جدول در تمام کلاسهای نمونه آماری دانش آموز فرا گیر وجود دارد و 1/38 درصد کلاسها دارای بیش از 2 نفر دانش آموز فراگیر بوده است.نظر به اینکه دانش‌آموزان فراگیر از بهره هوشی پایین تر نسبت به همسالان خود برخوردارند این عامل می‌تواند مانع به کارگیری روشهای فعال ندریس در آن کلاسها گردد.

سوال پانزدهم:آیا بین دیدگاه معلمان از نظر جنس،مدرک تحصیلی،پایه تدریس، سنوات خدمت و محل خدمت(شهر-روستا)در خصوص به کارگیری روشهای فعال تدریس از نظر مشکلات مربوط به یاددهنده و مشکلات مربوط به یادگیرنده تفاوت وجود دارد؟

بر اساس نتایج تحقیق بین دیدگاه معلمان در خصوص مشکلات مربوط به یادگیرنده و مشکلات مربوط به یاددهنده از نظر جنسیت ، مدرک تحصیلی ، پایه تدریس ، سنوات خدمت و محل خدمت در خصوص تعدادی از متغیرها ، تفاوت وجود دارد.

نتایج بدست آمده از مصاحبه نیمه هدایت شده نیز نشان می‌دهد مشکلات زیر می‌تواند مانعی جهت استفاده از روشهای فعال تدریس باشد:

پ

یشنهادهای عملی جهت کار بست یافته‌ها

دانش‌آموزان برای روبه‌رو شدن با تحولات شگفت انگیز قرن بیست و یکم باید به طور فزاینده‌ای مهارت‌های تفکر انتقالی و خلاق را برای تصمیم گیری مناسب و حل مسایل پیچیده‌ی جامعه فراگیرند،تا بتوانند با تفکر منطقی و نقاد خود سرنوشت جامعه جهانی را بررسی و ارزیابی کنند.

امروزه آموزش مهارت‌های تفکر و یادگیری از طریق روشهای فعال ضروری به نظر می‌رسد و این امر اصولاً با تغییر بنیادی روش‌های آموزش و یادگیری در مدارس میسر می‌شود.لذا با توجه به وجود مسایل و مشکلات،انتظار می‌رود مربیان،معلمان،مدیران و مسوولان نگاه تازه‌ای به آموزش بیاندازند و بر رخدادهای آموزشی،رویکردی نو داشته باشند و با استفاده از انواع روشهای فعال موجبات رشد قوه تفکر،خلاقیت و اعتماد به نفس،روحیه جستجوگری دانش‌آموزان را فراهم سازند و آنها را برای ورود به دنیای پیچیده‌ی امروز آماده کنند.روشهای فعال تدریس وجود دارد و در این پژوهش تعدادی از آن مشکلات آشکار گردید،توسط معلمان،مدیران و مسئولان شناسایی و مرتفع گردد.بنابراین با توجه به اهمیت موضوع و بر اساس یافته‌های پژوهش،پیشنهادهای زیر ارائه می‌گردد:

بر اساس یافته‌های تحقیق نظر به اینکه مشکلات مربوط به یاددهنده(عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش‌های آموزش فعال-مسایل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مرتبط با محتوا-مسایل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی-مسایل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش‌آموزان-عدم استفاده از طراحی آموزشی)و مشکلات مربوط به یادگیرنده(مسایل مربوط به تعامل دانش‌آموزان با یکدیگر-ویژگی‌های گروه سنی دانش‌آموزان-سطوح متفاوت دانش‌آموزان)از جمله موانع به کارگیری روش‌های فعال تدریس می‌باشد،بنابراین لازم است مدرسان،مدیران و معلمان با استفاده از نظر متخصصان جهت رفع هر یک از مشکلات فوق برنامه‌ها و فعالیت‌هایی را تدارک ببینند.

با توجه به تغییرات اساسی کتب(بخوانیم-بنویسیم،هدیه‌های آسمان،علوم تجربی و تربیت بدنی)لازم است در حجم کتب،محتوا و مفاهیم و زمان مورد نیاز برای تدریس هفتگی جهت استفاده بهینه از روش‌های فعال،ساماندهی مجدد به عمل آید.

… ملحوظ دارند.

پیش‌بینی و تربیت مدرس روش فعال تدریس خاص دوره ابتدایی.

تهیه کتب راهنما در زمینه راهنمایی معلمان برای استفاده بهینه از روش‌های فعال تدریس و وسایل و تجهیزات آموزشی.

انتشار نتایج تحقیقات مربوط به اثر بخشی روش‌های فعال تدریس به صورت کاربردی و ارسال آن به مدارس.

امروزه روش‌های فعال تدریس و استفاده بهینه از آنها در کلاس درس،حیطه کار معلم را وسیع‌تر کرده است و او را از حالت صرف انتقال دانش و معلومات خارج می‌کند و او را به مثابه راهنما و هدایت کننده جریان یادگیری مبدل می‌کند.از این رو توصیه می‌شود در برنامه‌های درسی تربیت معلم،آموزش‌های ضمن خدمت فرهنگیان به دروس کلیات و روشهای تدریس و تولید و کاربرد مواد آموزشی بهای بیشتری داده شود و آموزش‌های عملی در این زمینه به یادگیرندگان داده شود و در تدریس این دروس تنها به قسمت نظری و عناوین اکتفا نشود.

آماده کردن معلمان کنونی نظام آموزشی برای استفاده از روش‌های فعال تدریس در فرایند یاددهی و یادگیری به صورت دوره‌های بلند مدت و کوتاه مدت ضرورت دارد.

از آنجا که معلمان راهنما در دوره ابتدایی نقش مهمی دارند،ضروری است،یک دوره کارآموزی برای آنها تدارک دیده شود تا نظارت آموزشی خود را بر اساس روش‌های فعال تدریس اعمال کنند.

به مسوولان توصیه می‌شود برای ترغیب معلمان به استفاده از روشهای فعال تدریس،انگیزه‌های لازم را در ارزشیابی سالانه،بازدیدهای منطقه‌ای،انتخاب معلم نمونه،طرح ارتقای شغلی معلمان و

فراهم کردن فرصت لازم برای معلمان برای بازدید از کلاسهای معلمانی که از روش‌های فعال تدریس استفاده می‌کنند به منظور مشاهده چگونگی استفاده از این روش‌ها ضرورت دارد.

یج جدول شماره 38 میانگین نمرات معلمان مرد در خصوص مشکلات مربوط به یاد دهنده و مشکلات مربوط به یادگیرنده بالاتر از معلمان زن می‌باشد.در این زمینه لازم است با تشکیل کلاسهای آموزشی،جلسات گروههای آموزشی و جشنواره‌های الگوهای تدریس برتر و با ایجاد انگیزه و رغبت جهت شرکت بیشتر معلمان مرد اقدام نمود.

تشویق و ایجاد تسهیلات لازم برای تشکیل گروههای درسی و گروههای آموزشی همگن لازم می‌باشد.

دوره‌های آموزشی ضمن خدمت معلمان،در جهت برآوردن نیازهای آموزشی آنان در زمینه استفاده از روشهای فعال تدریس به صورت اختصاصی برگزار شود.این دوره‌ها به شکل‌های گوناگون حضوری،نیمه حضوری و غیر حضوری در سطح استانی،منطقه‌ای و آموزشگاهی اجرا گردد.

در ارزشیابی از عملکرد معلمان تنها به ملاکهایی از قبیل درصد قبولی دانش‌آموزان و معدل کلاسی تأکید نشود،بلکه میزان استفاده از روشهای فعال تدریس نیز مدنظر قرار گیرد تا معلمان احساس نکنند که استفاده از این روشها و بکارگیری وسایل و امکانات آموزشی تأثیری در روند ارزشیابی عملکرد آنان ندارد.

برای ایجاد انگیزه در معلمان استفاده کننده از روشهای فعال تدریس توصیه می‌شود این قبیل معلمان مورد تشویق مسوولان آموزشی قرار گیرند و از خدمات آنان به نحو احسن تقدیر و تشکر به عمل آید.

با توجه به عدم انطباق بعضی از اهداف،موضوعات،تکالیف و در کل حجم کتب درسی با کاربرد روشهای فعال تدریس توصیه می‌شود برنامه‌ریزان دقت لازم را در تدوین موضوعات درسی داشته باشند و انطباق موضوعات درسی را با کاربرد روشها مد نظر قرار دهند.

پس از آنکه به معلمان ابتدایی و معلمان راهنما در زمینه روش‌های فعال تدریس آموزش‌های لازم داده شود،به منظور ایجاد تعامل دانش‌آموزان با یکدیگر و معلم در کلاس،ضروری است اطلاع لازم در جهت شناخت دانش‌آموز از نقش خویش و تحرک لازم در کلاس به او داده شود.زیرا هر چه مشارکت دانش‌آموزان بیشتر باشد،یادگیری بهتر صورت می‌گیرد.

پیشنهاد می‌شود جهت استفاده بهینه از روش‌های فعال تدریس و اجرای مطلوب طرح فراگیر،تراکم کلاسی با احتساب تأثیر تعداد دانش‌آموز با نیازهای ویژه بر تراکم محاسبه گردد.

اختصاص اعتبار لازم به مدارس جهت خرید صندلی و میز و نیمکت و یا تعمیر آنها.

بر اساس یافته‌های چک لیست مشاهده کلاس مشکلات مربوط به:حجم کتب درسی،کمبود وقت،فقدان نظارت و راهنمایی،کمبود منابع و مواد آموزشی،چیدمان کلاس و تعداد دانش‌آموزان نیز از موانع بکارگیری روشهای فعال تدریس می‌باشد که در نظام برنامه‌ریزی آموزشی لازم است مد نظر برنامه‌ریزان،مسوولان و مدیران قرار گیرد.

بر اساس نتایج جدول شماره 30 مشکلات مربوط به ارزیابی یادگیری دانش‌آموزان بالاترین میانگین را از دیدگاه معلمان و مدیران داراست.بنابراین لازم است در خصوص روشهای ارزشیابی مستمر و مرحله‌ای و ارتباط آن با روش‌های فعال تدریس دوره‌های کارآموزی ویژه تدارک دیده شود.

بر اساس نتا

نظارت بیشتر توسط مدیران،معلمان راهنما و سرگروههای آموزشی در جهت استفاده معلمان از طراحی آموزشی بعمل آید.در این زمینه لازم است مدیران فعالیت بازدید از کلاس‌های درس معلمان را افزایش دهند.

اختصاص بخشی از وقت کلاس درس،به ویژه در انتهای وقت کلاس،به گفتگو درباره روش تدریس و جو کلاس می‌تواند در بهبود و افزایش کیفیت یادگیری-یاددهی مؤثر باشد.

ارائه فهرستی از کتابهای مرتبط با درس و تعیین وظیفه برای مطالعه آنها و بحث در مورد مطالعات انجام شده در کلاس درس به عمیق‌تر شدن یادگیری و رشد مهارتهای اجتماعی کمک می‌کند.در این زمینه انجام دادن فعالیت به وسیله دانش‌آموزان و برگزاری جلسه نقد در کلاس و ارائه بازخورد لازم بوسیله معلم بر بهبود کیفیت آموزش و رشد خوداندیشی در دانش‌آموزان اثر دارد.

منابع

-احمدی،غلامعلی(1380).آموزش و یادگیری فرایند مدار،رشد آموزش راهنمایی تحصیلی،ضمیمه شماره 29.

-احمدی،غلامعلی(1382).تعلیم و تربیت دینی(روشهای یاددهی-یادگیری)، تهران: انتشارات نهج.

-قورچیان،نادرقلی(1379).جزئیات روشهای تدریس،تهران:انتشارات فراشناختی اندیشه.

-جویس،بروس،ویل،مارشا،کالهون،امیلی(2000).الگوهای تدریس.ترجمه محمدرضا بهرنگی (1381)،تهران:انتشارات کمال تربیت.

-رعیت رستمی، محمدرضا(1376).بررسی موانع بهره‌گیری از کتب روشها و فنون تدریس دروس فارسی،علوم تجربی،ریاضی در فرایند تدریس از دیدگاه آموزگاران و مدیران، پایان نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه تربیت معلم تهران.

-سیف،علی‌اکبر(1370).روان شناسی پرورشی،تهران:انتشارات امیرکبیر.

-سفیدگر،رسول(1380).عوامل مؤثر در بهبود کیفیت تدریس و استفاده معلمان از روشهای فعال تدریس در مدارس راهنمایی شهرستان نائین.شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان.

-فضلی‌خانی،منوچهر(1378).روشهای فعال تدریس.تهران:انتشارات تربیت.

-فقیهی، فاطمه(1379).جمعبندی تحقیقات انجام شده پیرامون یادگیری مشارکتی، رشد آموزش راهنمایی تحصیلی.ضمیمه شماره 29.

-فضلی‌خانی،منوچهر(1382).راهنمای عملی روش‌های مشارکتی و فعال در فرایند تدریس.تهران:انتشارات آزمون نوین.

-مشکلانی، پروانه(1376).بررسی تأثیر روش تدریس بحث گروهی بر خلاقیت دانش‌آموزان سال دوم مدارس راهنمایی ناحیه 3 اصفهان در درس علوم اجتماعی، شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان.

-Don Hill,j(1995).Teache training manual,New Yourk, Macmillian.روشهای فعال تدریس وجود دارد و در این پژوهش تعدادی از آن مشکلات آشکار گردید،توسط معلمان،مدیران و مسئولان شناسایی و مرتفع گردد.بنابراین با توجه به اهمیت موضوع و بر اساس یافته‌های پژوهش،پیشنهادهای زیر ارائه می‌گردد:

بر اساس یافته‌های تحقیق نظر به اینکه مشکلات مربوط به یاددهنده(عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش‌های آموزش فعال-مسایل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مرتبط با محتوا-مسایل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی-مسایل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش‌آموزان-عدم استفاده از طراحی آموزشی)و مشکلات مربوط به یادگیرنده(مسایل مربوط به تعامل دانش‌آموزان با یکدیگر-ویژگی‌های گروه سنی دانش‌آموزان-سطوح متفاوت دانش‌آموزان)از جمله موانع به کارگیری روش‌های فعال تدریس می‌باشد،بنابراین لازم است مدرسان،مدیران و معلمان با استفاده از نظر متخصصان جهت رفع هر یک از مشکلات فوق برنامه‌ها و فعالیت‌هایی را تدارک ببینند.

با توجه به تغییرات اساسی کتب(بخوانیم-بنویسیم،هدیه‌های آسمان،علوم تجربی و تربیت بدنی)لازم است در حجم کتب،محتوا و مفاهیم و زمان مورد نیاز برای تدریس هفتگی جهت استفاده بهینه از روش‌های فعال،ساماندهی مجدد به عمل آید.

… ملحوظ دارند.

پیش‌بینی و تربیت مدرس روش فعال تدریس خاص دوره ابتدایی.

تهیه کتب راهنما در زمینه راهنمایی معلمان برای استفاده بهینه از روش‌های فعال تدریس و وسایل و تجهیزات آموزشی.

انتشار نتایج تحقیقات مربوط به اثر بخشی روش‌های فعال تدریس به صورت کاربردی و ارسال آن به مدارس.

امروزه روش‌های فعال تدریس و استفاده بهینه از آنها در کلاس درس،حیطه کار معلم را وسیع‌تر کرده است و او را از حالت صرف انتقال دانش و معلومات خارج می‌کند و او را به مثابه راهنما و هدایت کننده جریان یادگیری مبدل می‌کند.از این رو توصیه می‌شود در برنامه‌های درسی تربیت معلم،آموزش‌های ضمن خدمت فرهنگیان به دروس کلیات و روشهای تدریس و تولید و کاربرد مواد آموزشی بهای بیشتری داده شود و آموزش‌های عملی در این زمینه به یادگیرندگان داده شود و در تدریس این دروس تنها به قسمت نظری و عناوین اکتفا نشود.

آماده کردن معلمان کنونی نظام آموزشی برای استفاده از روش‌های فعال تدریس در فرایند یاددهی و یادگیری به صورت دوره‌های بلند مدت و کوتاه مدت ضرورت دارد.

از آنجا که معلمان راهنما در دوره ابتدایی نقش مهمی دارند،ضروری است،یک دوره کارآموزی برای آنها تدارک دیده شود تا نظارت آموزشی خود را بر اساس روش‌های فعال تدریس اعمال کنند.

به مسوولان توصیه می‌شود برای ترغیب معلمان به استفاده از روشهای فعال تدریس،انگیزه‌های لازم را در ارزشیابی سالانه،بازدیدهای منطقه‌ای،انتخاب معلم نمونه،طرح ارتقای شغلی معلمان و

فراهم کردن فرصت لازم برای معلمان برای بازدید از کلاسهای معلمانی که از روش‌های فعال تدریس استفاده می‌کنند به منظور مشاهده چگونگی استفاده از این روش‌ها ضرورت دارد.

یج جدول شماره 38 میانگین نمرات معلمان مرد در خصوص مشکلات مربوط به یاد دهنده و مشکلات مربوط به یادگیرنده بالاتر از معلمان زن می‌باشد.در این زمینه لازم است با تشکیل کلاسهای آموزشی،جلسات گروههای آموزشی و جشنواره‌های الگوهای تدریس برتر و با ایجاد انگیزه و رغبت جهت شرکت بیشتر معلمان مرد اقدام نمود.

تشویق و ایجاد تسهیلات لازم برای تشکیل گروههای درسی و گروههای آموزشی همگن لازم می‌باشد.

دوره‌های آموزشی ضمن خدمت معلمان،در جهت برآوردن نیازهای آموزشی آنان در زمینه استفاده از روشهای فعال تدریس به صورت اختصاصی برگزار شود.این دوره‌ها به شکل‌های گوناگون حضوری،نیمه حضوری و غیر حضوری در سطح استانی،منطقه‌ای و آموزشگاهی اجرا گردد.

در ارزشیابی از عملکرد معلمان تنها به ملاکهایی از قبیل درصد قبولی دانش‌آموزان و معدل کلاسی تأکید نشود،بلکه میزان استفاده از روشهای فعال تدریس نیز مدنظر قرار گیرد تا معلمان احساس نکنند که استفاده از این روشها و بکارگیری وسایل و امکانات آموزشی تأثیری در روند ارزشیابی عملکرد آنان ندارد.

برای ایجاد انگیزه در معلمان استفاده کننده از روشهای فعال تدریس توصیه می‌شود این قبیل معلمان مورد تشویق مسوولان آموزشی قرار گیرند و از خدمات آنان به نحو احسن تقدیر و تشکر به عمل آید.

با توجه به عدم انطباق بعضی از اهداف،موضوعات،تکالیف و در کل حجم کتب درسی با کاربرد روشهای فعال تدریس توصیه می‌شود برنامه‌ریزان دقت لازم را در تدوین موضوعات درسی داشته باشند و انطباق موضوعات درسی را با کاربرد روشها مد نظر قرار دهند.

پس از آنکه به معلمان ابتدایی و معلمان راهنما در زمینه روش‌های فعال تدریس آموزش‌های لازم داده شود،به منظور ایجاد تعامل دانش‌آموزان با یکدیگر و معلم در کلاس،ضروری است اطلاع لازم در جهت شناخت دانش‌آموز از نقش خویش و تحرک لازم در کلاس به او داده شود.زیرا هر چه مشارکت دانش‌آموزان بیشتر باشد،یادگیری بهتر صورت می‌گیرد.

پیشنهاد می‌شود جهت استفاده بهینه از روش‌های فعال تدریس و اجرای مطلوب طرح فراگیر،تراکم کلاسی با احتساب تأثیر تعداد دانش‌آموز با نیازهای ویژه بر تراکم محاسبه گردد.

اختصاص اعتبار لازم به مدارس جهت خرید صندلی و میز و نیمکت و یا تعمیر آنها.

بر اساس یافته‌های چک لیست مشاهده کلاس مشکلات مربوط به:حجم کتب درسی،کمبود وقت،فقدان نظارت و راهنمایی،کمبود منابع و مواد آموزشی،چیدمان کلاس و تعداد دانش‌آموزان نیز از موانع بکارگیری روشهای فعال تدریس می‌باشد که در نظام برنامه‌ریزی آموزشی لازم است مد نظر برنامه‌ریزان،مسوولان و مدیران قرار گیرد.

بر اساس نتایج جدول شماره 30 مشکلات مربوط به ارزیابی یادگیری دانش‌آموزان بالاترین میانگین را از دیدگاه معلمان و مدیران داراست.بنابراین لازم است در خصوص روشهای ارزشیابی مستمر و مرحله‌ای و ارتباط آن با روش‌های فعال تدریس دوره‌های کارآموزی ویژه تدارک دیده شود.

بر اساس نتا

نظارت بیشتر توسط مدیران،معلمان راهنما و سرگروههای آموزشی در جهت استفاده معلمان از طراحی آموزشی بعمل آید.در این زمینه لازم است مدیران فعالیت بازدید از کلاس‌های درس معلمان را افزایش دهند.

اختصاص بخشی از وقت کلاس درس،به ویژه در انتهای وقت کلاس،به گفتگو درباره روش تدریس و جو کلاس می‌تواند در بهبود و افزایش کیفیت یادگیری-یاددهی مؤثر باشد.

ارائه فهرستی از کتابهای مرتبط با درس و تعیین وظیفه برای مطالعه آنها و بحث در مورد مطالعات انجام شده در کلاس درس به عمیق‌تر شدن یادگیری و رشد مهارتهای اجتماعی کمک می‌کند.در این زمینه انجام دادن فعالیت به وسیله دانش‌آموزان و برگزاری جلسه نقد در کلاس و ارائه بازخورد لازم بوسیله معلم بر بهبود کیفیت آموزش و رشد خوداندیشی در دانش‌آموزان اثر دارد.

منابع

-احمدی،غلامعلی(1380).آموزش و یادگیری فرایند مدار،رشد آموزش راهنمایی تحصیلی،ضمیمه شماره 29.

-احمدی،غلامعلی(1382).تعلیم و تربیت دینی(روشهای یاددهی-یادگیری)، تهران: انتشارات نهج.

-قورچیان،نادرقلی(1379).جزئیات روشهای تدریس،تهران:انتشارات فراشناختی اندیشه.

-جویس،بروس،ویل،مارشا،کالهون،امیلی(2000).الگوهای تدریس.ترجمه محمدرضا بهرنگی (1381)،تهران:انتشارات کمال تربیت.

-رعیت رستمی، محمدرضا(1376).بررسی موانع بهره‌گیری از کتب روشها و فنون تدریس دروس فارسی،علوم تجربی،ریاضی در فرایند تدریس از دیدگاه آموزگاران و مدیران، پایان نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه تربیت معلم تهران.

-سیف،علی‌اکبر(1370).روان شناسی پرورشی،تهران:انتشارات امیرکبیر.

-سفیدگر،رسول(1380).عوامل مؤثر در بهبود کیفیت تدریس و استفاده معلمان از روشهای فعال تدریس در مدارس راهنمایی شهرستان نائین.شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان.

-فضلی‌خانی،منوچهر(1378).روشهای فعال تدریس.تهران:انتشارات تربیت.

-فقیهی، فاطمه(1379).جمعبندی تحقیقات انجام شده پیرامون یادگیری مشارکتی، رشد آموزش راهنمایی تحصیلی.ضمیمه شماره 29.

-فضلی‌خانی،منوچهر(1382).راهنمای عملی روش‌های مشارکتی و فعال در فرایند تدریس.تهران:انتشارات آزمون نوین.

-مشکلانی، پروانه(1376).بررسی تأثیر روش تدریس بحث گروهی بر خلاقیت دانش‌آموزان سال دوم مدارس راهنمایی ناحیه 3 اصفهان در درس علوم اجتماعی، شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان.

-Don Hill,j(1995).Teache training manual,New Yourk, Macmillian.

نگذراندن دوره‌های کارآموزی روشهای فعال تدریس.

• نداشتن پیشینه علمی جهت استفاده از روش‌های فعال تدریس.

• دو زبانه بودن دانش‌آموزان.

• عدم همکاری دانش‌آموزان درسخوان به انجام فعالیتهای گروهی.

• تسلط نداشتن مدرسان روش‌های فعال تدریس بر مطالب و محتوای دروس دوره ابتدایی و عدم ارائه مثالهای کاربردی.

• تفاوت قائل نشدن بین معلمانی که از روش‌های فعال تدریس استفاده می‌کنند با معلمانی که به شیوه سنتی تدریس می‌کنند توسط مدیران مدارس.

• کمبود جزوه‌های آموزشی در زمینه استفاده از روش‌های فعال تدریس.

• فقدان جلسات کارگاهی ویژه روش‌های فعال تدریس در مجامع عمومی و پراکنده گروههای آموزشی.

• حجم زیاد کتب خصوصاًُ کتب جدیدالتالیف.

• عدم تخصیص اعتبارات لازم برای تهیه وسایل و امکانات آموزشی.

• عدم تطبیق حجم محتوای کتابهای درسی با میزان ساعات تدریس هفتگی.

• وجود دانش‌آموزان فراگیر(نیمه بینا،نیمه شنوا،کم توان ذهنی،معلول جسمی و حرکتی)در کلاس.

• وجود میز و نیمکت‌های فرسوده و استاندارد نبودن فضای فیزیکی کلاس جهت انجام فعالیتهای گروهی.